مرجع تخصصی مدلسازی اطلاعات ساختمان
مرجع تخصصی مدلسازی اطلاعات ساختمان
آیا برای اولین بار است اصطلاح BIM را می شنوید؟ اگر اطلاعات اولیه درباره مدل سازی اطلاعات ساختمان ندارید، لطفاً یکی از موارد روبرو را بررسی فرمایید.
برای مشاهده صفحه تاریخچه BIM اینجا کلیک کنید.
برای مشاهده ویدئوی تاریخچه BIM اینجا کلیک کنید.
مدل اطلاعات ساختمان یک ساختار اطلاعاتی است که در قالب یک مدل سه بعدی (یا چند بعدی) ارائه می شود.
مدل سه بعدی (یا چند بعدی) می تواند ساده باشد و جزئیات زیادی نداشته باشد. یا اینکه مفصل باشد و همه جزئیات و همه اطلاعات مرتبط با اجزاء را شامل باشد. این موضوع به هدف نهایی تهیه مدل سه بعدی و نوع استفاده از آن باز می گردد.
مدل، خروجی مشترک فرایندهای مدل سازی و مدیریت اطلاعات ساختمان است. مدل جامع یکپارچه، از نظر هندسی و نمایش گرافیکی و سه بعدی به ارائه و نمایش اطلاعات می پردازد. همچنین اطلاعات جامع و کامل کلیه اجزاء را شامل می شود. در کلیه مراحل و فازهای پروژه اعم از طراحی، تدارکات، ساخت و بهره برداری.
مدل جامع، از نشستن یک یا چند متخصص و مدل ساز در یک اتاق یا دفتری از سازمان حاصل نمی شود! مدل سه بعدی، یک خروجی است. اگر فرایندها به درستی تنظیم و هدایت نشود، خروجی مناسب حاصل نخواهد شد و باعث اتلاف هزینه های صرف شده بابت مدل سازی سه بعدی می شود.
برای اینکه خروجی نهایی یعنی مدل، مناسب و کارا باشد باید فرایند مدل سازی اطلاعات ساختمان به نحو درست تعریف، تنظیم و پیاده سازی شود. این کار دو جنبه اساسی دارد. جنبه ای از آن به مهارت در نرم افزارهای مدل سازی بر می گردد. جنبه دیگر آن به تسلط بر استانداردهای مدل سازی و به خصوص استانداردهای بین المللی است.
یک طرح سه بعدی می تواند یک مدل سه بعدی بر اساس BIM باشد یا نباشد. این بستگی به نرم افزاری دارد که طرح سه بعدی در آن تهیه شده است. به عنوان مثال اگر یک طرح سه بعدی در نرم افزار AutoCAD 3D ایجاد شود نمی تواند یک مدل سه بعدی بر اساس BIM باشد. گر چه ظاهر نمایش سه بعدی دارد. اما یک مدل سه بعدی که در نرم افزار Revit طراحی شده است بر اساس BIM است. تفاوت در این است که در حالت اول، ارائه سه بعدی فقط نمایشی سه بعدی است که اجزاء آن خط و نقطه و … است.
اما در حالت دوم هر یک از اجزاء دارای هویت است. مثل در، دیوار، پنجره و … که هر یک رفتار مشخص و تعریف شده ای دارند و در واقع یک شیء هستند.
یک مدل سه بعدی باید این قابلیت را داشته باشد که در همه قسمت ها و توسط همه عوامل پروژه (و در نهایت دارایی) استفاده شود. برای حصول این امر لازم است در مدل سازی نیز استانداردها مورد توجه قرار گیرد.
مدل سازی سه بعدی دارای استانداردهای بین المللی مختلفی است که مرجع جهانی برای تهیه و انتشار آن buildingSMART است.
مهم ترین استاندارد مدل سازی، IFC یا کلاس های بنیادین صنعت است. به کار گرفتن این استاندارد، استفاده از مدل را بین کلیه نرم افزارهای مختلف و متنوع در صنعت ساخت، میسر می کند.
مدیریت اطلاعات ساختمان، به پروژه نگاهی فراتر از پروژه دارد. به این معنی که به بعد از فاز تحویل پروژه (طراحی، تدارکات، ساخت) یعنی دوران بهره برداری تا پایان چرخه حیات آن نیز نظر دارد. مدیریت اطلاعات در همه فازهای پروژه مهم است.
به این ترتیب این فرایند روی تکنیک های مدل سازی سه بعدی و یا نرم افزارهای مدل سازی سه بعدی تمرکزی ندارد. بلکه روی اطلاعاتی که لازم است جمع آوری، نگهداری، پردازش و توزیع شود تأکید دارد. مدیریت اطلاعات، بستر مناسب را هم از نظر فرایند و هم از نظر نرم افزاری برای این کار مهیا می کند.
بهترین مرجع برای پیاده سازی فرایند، استانداردهای منتشر شده در این زمینه است. استانداردهای آمریکا NBIMS و استانداردهای سری PAS-1192 از انگلیس در زمینه پیشرو هستند. در سال 2018 سازمان جهانی استاندارد ISO، سری استاندارد بین المللی ISO 19650 را در زمینه مدل سازی اطلاعات ساختمان منتشر کرد و گواهینامه آن را نیز مصوب کرد.
به این ترتیب با توجه به آشنا بودن صنعت ایران با فضا و تعاریف کلی استانداردهای ایزو مناسب ترین گزینه در زمینه BIM در ایران استاندارد ISO 19650 است.
با ورود مدل سه بعدی به صنعت ساخت، تحولی بنیادین در فرایند ساخت به وجود آمده است. فراهم شدن بسترهای سخت افزاری و نرم افزاری مناسب باعث شده دستیابی به هدف نهایی بیشتر از همیشه در دسترس باشد. هدف نهایی دستیابی همه عوامل پروژه به مدل سه بعدی حاول اطلاعات است.
شرکت اتودسک از مهمترین تولیدکنندگان نرم افزارهای مدل سازی سه بعدی است. محصولات متنوع این شرکت در همه زمینه های مهندسی و به خصوص در حیطه صنعت ساخت حضور پررنگ و فعالی دارند. این شرکت در عرصه مدل سازی سه بعدی نیز از پیشاهنگان است.
در ایران این شرکت را با محصول مهم آن یعنی PDMS می شناسند. همیشه محصولات این شرکت در طراحی پلنت ها جایگاه ویژه ای داشته است. محصولات جدید این شرکت یعنی E3D که مبتنی بری BIM است نیز از ابزارهای مهم مدل سازی سه بعدی است.
شرکت گرافیسات به عنوان رقیب دائمی شرکت اتودسک در اروپا همیشه مطرح بوده است. ایده های نو و ابعاد جدید از تکنولوژی بیم در کارنامه این شرکت دیده می شود. مهم ترین محصول این شرکت نرم افزار آرشیکد است. این شرکت در ایران نیز فعال است.
نرم افزار مدل سازی Revit با امکانات گسترده و بروزرسانی دائمی یکی از مهم ترین نرم افزارهای مدل سازی است. قابلیت های این نرم افزار و یکپارچگی دیسیپلین های مختلف هنگام
این نرم افزار برای مدل سازی سایت و تأسیسات زیربنایی به صورت تخصصی، طراحی شده است. قابلیتهای این نرم افزا نیز بسیار زیاد است.
تأسیسات زیربنایی در این نرم افزار مدل سازی می شود.
این نرم افزار ویژه پیش ساخت است.
این نرم افزار با هدف افزایش کارایی و عملکرد در پلنت در مرحله طراحی، ایجاد شده است. این نرم افزار با کلیه محصولات دیگر شرکت Aveva در تعامل اطلاعاتی است.
این نرم افزار در صنعت نفت ایران و به خصوص در قسمت پایپینگ شناخته شده است. با توجه به قابلیت هایی که در زمان ارائه داشته، پیشرو و صاحب سبک بوده است. اما اکنون دیگر تولید آن ادامه ندارد و مدل سازی با سایر محصولات Aveva از جمله E3D صورت می گیرد.
یکی از نرم افزارهای قدیمی در مدل سازی اطلاعات ساختمان با دید معماری، نرم افزار آرشیکد است.
منظور از استاندارد مدلسازی چیست؟
هیچ نرم افزاری وجود ندارد که بتواند نیازهای مدلسازی همه دیسیپلین های مختلف و همه انواع پروژه را پوشش دهد. تهیه مدل جامع تنها با استفاده از چند چندین نرم افزار مختلف میسر می شود. طبیعی است که نرم افزارهای مختلف یک تولیدکننده نرم افزار، با یکدیگر هماهنگی و تعامل اطلاعاتی داشته باشند. نرم افزارها باید حرف یکدیگر را بفهمند.
اما اگر به تعامل و تبادل اطلاعات و مدل بین تولیدکنندگان مختلف و برندهای متفاوت نیاز باشد دیگر امکان تعامل وجود ندارد. مگر آنکه آنها بر اساس یک استاندارد مشترک و با یک فرمت مشترک به تبادل اطلاعات بپردازد.
برای تدوین این استاندارد و این فرمت های مشترک، سازمان buildingSMART بنا نهاده است و به صورت غیر انحصاری و متن باز به تدوین استانداردهای مختلف مدلسازی می پردازد. مهمترین استاندارد منتشر شده در این زمینه، کلاس های بنیادین صنعت یا IFC است. برای مشاهده متن کامل این استاندارد به اینجا مراجعه کنید.
Industry Foundation Classes
Information Delivery Manual
BIM Collaboration Format
Model View Definitions
مدلسازی و مدیریت، دو بالی هستند که مدیریت اطلاعات را در چرخه عمر پروژه و دارایی به پرواز در می آورند. نقص و کاستی در هر یک باعث سقوط است و مهم نیست که آن سوی دیگر چقدر قوی و کارامد است. مدیریت اطلاعات ساختمان، به موضوع اطلاعات ساختمان فراتر از یک مدل سه بعدی یا چند بعدی می نگرد. اینکه چرا باید این مدل به وجود بیاید و چه چیزی از آن حاصل شود را پی می گیرد. البته در مدیریت اطلاعات نیز ستونهای مختلفی وجود دارد که بنا و شاکله را سرپا نگه می دارد. ستون اول، استاندارد است. دنیای چابک مدیریت امروز، جایی برای اختراع دوباره چرخ باقی نمی گذارد. بهترین نمونه ها و بهترین روش ها با مشارکت متخصصان سراسر دنیا در قالب استانداردها منتشر و عرضه می شوند تا جمع کثیری از استفاده کنندگان، در وقت و هزینه های استقرار و پیاده سازی فرایندها صزفه جویی کنند. ستون دیگر مدیریت اطلاعات، بستر تکنولوژیک مناسب و زیرساخت های مناسب است و مهم ترین بخش آن راه اندازی CDE یا Common Data Environemet است.
یکی از ابزارهای برتر در مدیریت اطلاعات ساختمان سیستم تحت وب BIM 360 است. این محصول شرکت Autodesk با کلیه محصولات این شرکت سازگاری کاملی دارد.
این مجصول شرکت Trimble قابلیت ها و توانایی های زیادی دارد و همگام با پیشروی این شرکت در BIM، جزء پیشگامان است. این شرکت بسیاری از نرم افزارهای جدید را خریده است.
این سیستم نرم افزاری اکنون در مالکیت شرکت Oracle است که مالک نرم افزار معروف کنترل پروژه یعنی Primavera نیز هست. نرم افزار aconex با دیدگاه پروژه محور و مدیریتی بیشتری دارد.
این نرم افزار محصول شرکت Graphisoft است و قبلاٌ با نام BIM Server شناخته می شد. جزء معدود رقبای اروپایی سیستم های مدیریت اطلاعات است و عمده رقبا آمریکای هستند.
این محصول شرکت MicroSoft یک سیستم کامل مدیریت محتوا است و قابلیت های فراتر از سایر سیستم ها دارد. البته این نرم افزار به صورت تخصصی بری مدیریت اطلاعات ساختمان تهیه نشده است.
